مهرورزى ابراهیم خلیل علیه السلام

قرآن مجید که کتاب عشق و محبّت و مهر و عطوفت و معرفت و بصیرت است در زمینه مهرورزى و محبت حضرت ابراهیم علیه السلام مى‏فرماید :

فَلَمَّا ذَهَبَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ الرَّوْعُ وَجَاءَتْهُ الْبُشْرَى یُجَادِلُنَا فِى قَوْمِ لُوطٍ * إِنَّ إِبْرَاهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوَّاهٌ مُنِیبٌ * یَاإِبْرَاهِیمُ أَعْرِضْ عَنْ هذَا إِنَّهُ قَدْ جَاءَ أَمْرُ رَبِّکَ وَإِنَّهُمْ آتِیِهمْ عَذَابٌ غَیْرُ مَرْدُودٍ ¹ .

پس هنگامى که ترس و دلهره از ابراهیم برطرف شد و آن مژده به او رسید ، با ما درباره قوم لوط [ به قصد دفع عذاب از آنان ] به گفتگو پرداخت . * به راستى که ابراهیم بسیار بردبار و دلسوز و روى‏آورنده [ به سوى خدا [بود . * اى ابراهیم ! از این [ گفتگو [درگذر ؛ زیرا فرمان پروردگارت [ بر عذاب قوم لوط [فرا رسیده و یقیناً آنان را عذابى بدون بازگشت خواهد آمد .

ابراهیم علیه السلام با آگاه شدن از مأموریت فرستادگان خدا که براى هلاک کردن قوم لوط که قومى گنهکار و زشت کردار بودند ، با آنان به مجادله و گفتگو پرداخت که از عذاب و هلاک کردن آنان صرف نظر نمایند و به آنان مهلت معینى داده شود ، باشد که در آن مهلت معین توبه کنند و از عمل زشت خود دست بردارند و روى به ارزش‏ها کنند تا مورد رحمت ومهر خدا قرار گیرند .

این درخواست براى آن قوم پلید از شخصى مانند ابراهیم علیه السلام درخواست نابجایى نبود زیرا :

أولاً : این درخواست ریشه در ارزش‏هاى اخلاقى ابراهیم داشت که در سه حقیقتِ حلیم و اوّاه و منیب نمود پیدا کند و در آیه شریفه بیان شده است .

ثانیاً : قطعى بودن عذاب از جانب خدا براى او معلوم نبود و وقتى قطعى بودن عذاب روشن نباشد ، درخواست مهلت و شفاعت براى اهل گناه بجا و صحیح است .

قطعى بودن عذاب را فرستادگان حق پس از درخواست ابراهیم علیه السلام و شفاعتش به ابراهیم خبر دادند و گفتند که این عذاب حتمى و غیر قابل بازگشت است .

درخواست مهرورزى براى ذریّه

مهرورزى مثبت از چنان ارزشى برخوردار است که ابراهیم مهربان از خداى مهربان براى ذریه و نسلش در قلوب مؤمنان درخواست مهربانى و مهرورزى مى‏کنند :

رَبَّنَا إِنِّى أَسْکَنتُ مِن ذُرِّیَّتى بِوَادٍ غَیْرِ ذِى زَرْعٍ عِندَ بَیْتِکَ الُْمحَرَّمِ رَبَّنَا لِیُقِیمُوا الصَّلوةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِى إِلَیْهِمْ وَارْزُقْهُم مِنَ الَّثمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ یَشْکُرُونَ ² .

پروردگارا ! من برخى از فرزندانم را در درّه‏اى بى‏کشت و زرع نزد خانه حرمت یافته‏ات سکونت دادم ؛ پروردگارا ! براى این که نماز را بر پا دارند ؛ پس دل‏هاى گروهى از مردم را به سوى آنان علاقمند و متمایل کن ، و آنان را از انواع محصولات و میوه‏ها روزى بخش ، باشد که سپاس گزارى کنند

باید به این نکته مهم توجه داشت که ذریه ابراهیم علیه السلام فقط اسماعیل و اسحاق و فرزندشان در زمان خودشان نمى‏شود بلکه کلمه ذریه ، شامل نسل مؤمن ابراهیم علیه السلام و به ویژه امامان معصوم و اهل بیت پیامبر قدس سرهما که همه از ذریه ابراهیم‏اند ، مى‏شود .

چنان که در روایات زیادى به این معنا اشاره شده است ، از جمله در روایتى از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده که فرموده :

« نَحْنُ آلُ إبْراهِیْمَ » ³ .

علامه مجلسى روایات متواتره‏اى از طریق شیعه و اهل سنت در کتاب با عظمت بحار الأنوار نقل مى‏کند که دوستى نسبت به اهل بیت قدس سرهما و عشق ورزى به آنان و یارى نمودن ایشان و اعتقاد به امامتشان واجب است .

آن مرد بزرگ روایات مستفیضه‏اى را نقل مى‏کند که مقصود از ذریّه در دعاى ابراهیم که براى آنان در قلوب مؤمنان درخواست محبّت مى‏کند نیز اهل بیت و امامان معصوم قدس سرهما هستند .

آنان که خواهان سعادت و خوشبختى در دنیا و آخرت‏اند لازمه تأمین این سعادت شناخت اهل بیت و امامان معصوم قدس سرهما است که نتیجه قهرى آن مهرورزى و عشق و محبّت به آنان است .

پی نوشت ها:

1 ـ هود ( 11 ) : 74 ـ 76 .

2 ـ ابراهیم ( 14 ) : 37 .

3 ـ نور الثقلین : 2/548 ؛ بحار الأنوار : 32/96 ، باب 1 ، حدیث 67 .